ทีปนิยา นิคมคาถาสุฯ

‘‘พสฺหฺยุสุญฺญจมฺเมกมฺหี’’ติ เอตฺถ ‘‘พสฺหฺยู’’ติ อฏฺฐสงฺขฺยาย สงฺเกต วจนํฯ ‘‘จมฺมํ’’ติ ทฺวิสงฺขฺยายฯ เอกญฺจ ทุกญฺจ สุญฺญญฺจ อฏฺฐจาติ คณนกฺกโมฯ สหสฺส ทฺวิสต อฏฺฐสงฺขาเต สาเกติ อตฺโถฯ เอสนโย ปรโต ‘‘นวปญฺจ จมฺเมกมฺหี’’ติ ปเทปิฯ คาถาวณฺณนาสุฯ นครติ น จวตีติ นครํฯ ถาวริยนฺติ วุตฺตํ โหติฯ ‘‘รญฺเชตี’’ติ รเมติฯ เขมสุภิกฺขตาทิคุเณหิ อนาคเต ชเน คมาเปติ, อาคเต อญฺญตฺถ คนฺตุํ น เทตีติ วุตฺตํ โหติฯ โรหิตมิคา นาม สุวณฺณวณฺณมิคาฯ ‘‘สาเก’’ติ สากนาเมน รญฺญา ปุน สงฺขตตฺตา อิมํ กลิยุคํ สากนฺติ วุจฺจติฯ ยํ เอตรหิ สากฺรราชนฺติปิ โวหรนฺติฯ สากราชา จ นาม อุตฺตราปเถสุ เอโก คนฺธารราชาฯ ยํ เชฏฺฐกํ กตฺวา ภินฺนลทฺธิกา วชฺชีภิกฺขู อิมํ ธมฺม วินยํ มหาสงฺฆีกํ นาม สงฺคหํ อาโรเปนฺติฯ โส จ ธมฺมวินยสงฺคโห อุตฺตราปเถสุ วตฺตติฯ เวสาลิยํ ยสตฺเถร สงฺคโห ปน ทกฺขิณาปเถสูติฯ จตฺตาริยุคานิ นาม โลเก ปญฺญเปนฺติ สตฺยยุคํ, ทฺวาปรยุคํ, เตตฺรยุคํ, กลิยุค,นฺติฯ ยุคนฺติ จ อายุปริมาณํ วุจฺจติฯ อิทานิปน กลิยุคํ วตฺตติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘สาเกติ กลิยุเค’’ติฯ ปาปยุเคติ อตฺโถฯ ‘‘ล ตี’’ติ สาลิกฺเขตฺตานํ โสธนฏฺฐานตฺตา เอวํ มฺรมฺมเทสโวหาเรน ลทฺธนามํ อรญฺญํฯ ตํ ปน มุํรฺวานครสฺส เอสนฺเน ปญฺจธนุสติเก ปเทเส ชาตํฯ ‘‘วิสฺสุเต’’ติ วิเสเสน กิตฺติเตฯ สารญฺจ อสารญฺจ วิเวเจนฺติ วิจาเรตฺวา ชานนฺติสีเลนาติ สาราสาร วิเวกิโนติ วจนตฺโถติฯ

อิติ ปรมตฺถทีปนิยา อนุทีปนา นิฏฺฐิตาฯ

[1] ปรมตฺถทีปนี นาม, เยน เถเรน สา กตาฯ

เตเนเว สา กตา โหติ, อยํ ตสฺสานุ ทีปนีฯ

[2] อฏฺฐสตฺตทฺวเยกมฺหิ, สาเก สา เชฏฺฐมาสเกฯ

กาเฬ นวมิยํ ทิวา, มชฺฌนฺหิเก นิฏฺฐํ คตาฯ

อนุทีปนี นิฏฺฐิตาฯ